Elk jaar stelt het Ministerie van Financiën de gewogen gemiddelde prijs (WAP) van sigaretten en rooktabak (ook wel kerftabak genoemd, vooral bestaand uit shag) vast. Dit is de gemiddelde prijs van alle producten die vanaf 1 januari tot en met 31 december in Nederland op de markt zijn gebracht. Deze WAP wordt gebruikt om de accijnsdruk op de beide categorieën te berekenen.

De WAP voor sigaretten over het kalenderjaar 2023 bedraagt € 413,32 per 1000 sticks. Dit is de gemiddelde prijs van de verkochte sigaretten over het jaar 2023. Dit betekent dat de gemiddelde prijs voor een pakje sigaretten met 20 stuks in 2023 € 7,81 bedroeg (waarvan € 6,56 accijns en BTW). Met andere woorden, de gemiddelde prijs voor een pakje van 20 sigaretten bestaat voor 84% uit BTW en accijns.

Daar komt per 1 april 2024 nog een accijnsverhoging bij. De verhoging per 1 april 2024 bedraagt € 96,50 per 1000 sticks (een verhoging van 32,8% in 2024). Inclusief BTW bedraagt deze verhoging  € 116,77 Als deze verhoging volledig wordt doorberekend zal de gemiddelde prijs van een pakje sigaretten van 20 stuks minimaal € 10,15 gaan bedragen.

De WAP voor rooktabak over 2023 bedraagt € 316,70 per 1000 gram. Dit is de gemiddelde prijs van de verkochte kerftabak in Nederland over het jaar 2023. Dit betekent dat de gemiddelde prijs voor een pakje shag van 50 gram € 15,83 bedroeg (waarvan € 13,11 accijns en BTW). Dus, de gemiddelde prijs voor een pakje shag van 50 gram bestaat voor 82% uit BTW en accijns.

Zodra de nieuwe accijnstarieven per 1 april van kracht worden, zullen de prijzen per 1000 gram rooktabak met € 130,34 stijgen (een verhoging van 60,1% in 2024). Inclusief BTW bedraagt deze verhoging  € 157,71. Als deze verhoging volledig wordt doorberekend zal de gemiddelde prijs van een pakje shag van 50 gram minimaal € 23,72 gaan bedragen.  

Rekening houdend met de accijnsverhogingen per 1 april 2024, is het zeer waarschijnlijk dat de belastingdruk op zowel sigaretten als kerftabak meer dan 90% zal gaan bedragen.

Vanaf 2011 zijn de accijnstarieven van sigaretten en rooktabak fors gestegen. Vergeleken met de cumulatieve inflatiecijfers ziet de ontwikkeling er als volgt uit:

De leden van VSK zijn voorstander van een zeer grondige evaluatie van de extreme accijnsverhogingen welke de afgelopen jaren zijn ingevoerd. De effecten van deze verhogingen zullen niet alleen zichtbaar zijn in de overheidsfinanciën maar ook in de gevolgen voor de ondernemers in de grensregio.

In de aangenomen motie van het lid Erkens c.s. over de grenseffecten van de accijnsverhoging op alcohol (Vergaderjaar 2023-2023, 36 418, nr 115), wordt verzocht om te monitoren wat de effecten van de uiteindelijke accijnsverhoging zijn op de grensoverschrijdende aankopen van alcohol en andere producten door Nederlandse consumenten, wat het effect is voor de lokale middenstand in de grensregio’s en wat de opbrengsten van de verhoogde accijns zijn ten opzichte van de ramingen, hierover in gesprek te gaan met de sector, en de Kamer hier uiteindelijk voor de zomer van 2024 over te informeren.

Staatssecretaris Van Rij heeft tijdens de behandeling van het Belastingplan 2024 in de Eerste Kamer (12 december 2023) toegezegd dat een onderzoek zal worden verricht naar de grenseffecten van de verhoging van de accijns op alcohol en tabak. Daarnaast stelt hij dat de uitkomsten zorgvuldig dienen te worden beoordeeld en gewogen, ook ten aanzien van mogelijke toekomstige maatregelen op het terrein van accijnzen. Op basis van de onderzoeken worden onvoorziene en onwenselijke effecten voorgelegd aan de Tweede en Eerste Kamer. Deze moeten dan natuurlijk meegewogen worden bij het Belastingplan 2025.

De leden van VSK zijn van mening dat de gedane toezeggingen door de Staatssecretaris nagekomen dienen te worden door een zorgvuldige evaluatie uit te voeren. De overheid heeft de verantwoordelijkheid om ongewenste effecten van drastische accijnsverhogingen te voorkomen, zoals illegale fabrieken, criminaliteit, negatieve effecten op de overheidsinkomsten en grenseffecten. Om deze ongewenste effecten te voorkomen of te minimaliseren dient, na een zeer grondige evaluatie, het accijnsbeleid van de omringende landen in ogenschouw te worden genomen zodat Nederland daarmee een zorgvuldig accijnsbeleid kan voeren.